جمهوری اسلامی ایران که در دهه اول عمر گرانقدرش، الگو‌هایی از حکمرانی اسلامی، چون شهیدان بهشتی، رجایی، باهنر، چمران و تندگویان را تجربه کرده بود، در غوغا و گرد و غبار تحولات سیاسی- اجتماعی پس از جنگ و به میدان آمدن کارگزارانی مدعی و البته منتقد و بعضاً معارض ارزش‌های حکمرانی دوران اولیه انقلاب، با توجیه ضرورت‌های سرعت‌بخشی به توسعه فاصله کارگزاران و مسئولان از آن الگو‌ها و حسرت آن دوران را شاهد بود.
در مواجهه با چنین اوضاعی، برخی زبان به طعنه گشوده و برای عقده‌گشایی، ساختار نظام را مانع تداوم آن الگو‌ها معرفی کردند و برخی با بی‌اعتنایی به انصاف، با اشاره به دوران کوتاه مسئولیت آنها و حاکمیت فضای هیجان اولیه انقلاب به استثنا بودن و حتی ناممکن بودن ادامه آن سیره حکمرانی در شرایط عادی، نظر داشتند.
اما با ورود آیت‌الله ابراهیم رئیسی به عرصه مدیریت کلان کشور، اعم از دوران کوتاه ریاست قوه قضائیه و سپس دوران سه ساله ریاست قوه مجریه، ایران اسلامی در گام دوم انقلاب بزرگ خود، فهم دیگری از کارگزاری و اداره کشور را رقم زد و شاهد تکرار الگو هایی، چون شهید رجایی در عرصه حکمرانی بود.
شهید رئیسی در شرایطی سکان اجرایی کشور را به دست گرفت که اوضاع اقتصادی چندان سامانی نداشت و در مقابل توقعات و انتظارات مردم هم از کارگزاران و مسئولان نظام بیشتر شده و گله‌مندی‌هایی نسبت به سیره حکمرانی آنان تا حد فرسایش سرمایه اجتماعی نظام پدید آمده بود.
در چنین وضعیتی آیت‌الله رئیسی با برخورداری از مجموعه‌ای از فضایل و قابلیت‌های فکری، اعتقادی و رفتاری، الگویی از مدیریت و حکمرانی را پیاده ساخت که پژواک و تکرار همان اسطوره‌های بزرگ همچون شهیدان رجایی و چمران به حساب می‌آمد.
ویژگی‌هایی که شهید رئیسی را در تراز الگوی حکمرانی نظام جمهوری اسلامی قرار داده و توانسته است در نقش‌آفرینی موفقش در عرصه کارگزاری و حکمرانی به نمادشدن منتهی شود، عبارتند از:
۱- اخلاص و نیت الهی او برای کار و مسئولیت که خروجی آن کار جهادی، خستگی‌ناپذیر و همچنین بردباری و صبوری در برابر تمامی ناملایمات، سختی‌ها و حتی اهانت ها، جفا‌ها و همچنین محبوبیت در بین مردم بود.
۲- مردمی بودن و مردمداری که از حضور در بین مردم و درک دردها، نیاز‌ها و خواسته‌های ملموس و واقعی مردم تا تلاش مجدانه و صادقانه او برای حل مسائل و مشکلات مردم و ترجیح آنان بر خواص و ویژه‌خواران را موجب می‌شد.
۳- خطرپذیری و شهامت ورود به عرصه‌های سخت و مشکلات اساسی که از کلید زدن ابرپروژه‌هایی، چون شیرین‌سازی و انتقال آب از خلیج‌فارس تا تصمیم‌گیری برای گشودن گره مشکلات بنگاه‌های کلان اقتصادی و تولیدی را رقم می‌زد.
۴- دوری از تشریفات و تجمل که گرچه متأسفانه بخشی از تشریفات به عنوان یک اپیدمی و مرض فراگیر و گاه با بهانه پروتکل‌های رسمی برای برخی کارگزاران به عنوان یک رویه معمول و عادی درآمده و فاصله از آن رفتاری مغایر شأن مسئولیت و حکمرانی محسوب می‌شد، اما در سیره و رفتار شهید رئیسی هیچ جایگاهی نداشت و او ساده‌زیستی و دوری از تجملات و تشریفات را مشابه همان اسطوره‌های انقلابی اول انقلاب همچون شهید بهشتی و رجایی، مراعات می‌کرد.
۵- عطوفت، انعطاف و مدارا با دوستان نظام و شهروندان کشورمان و قاطعیت و صراحت در اعلام مواضع عزتمندانه و انقلابی به بیگانگان که او را کارگزاری عامل به آموزه قرآنی اشداء علی‌الکفار و رحماء بینهم معرفی می‌نمود.
۶- سعه صدر، تواضع و بردباری در مواجهه با مشکلات و حتی ناسپاسی ها، تعهد و مسئولیت‌شناسی حتی نسبت به برخی قصورات گذشته مسئولان که نه تنها از گذشتگان و ارث رسیده از بی‌عملی یا سستی آنها شکوه نمی‌کرد، بلکه در برابر برخی نسبت‌های ناروا در رقابت‌های سیاسی- جناحی نیز صبوری و خویشتنداری برای حفظ حرمت‌ها و امید مردم را ترجیح می‌داد.
۷- اعتماد عمیق به درستی اهداف انقلاب و نظام به خوش‌بینی به آینده آن که موجب حرکت پرشور و پر از امید و اعتماد او برای عبور از مشکلات و سرعت‌بخشی به طی مسیر پیشرفت می‌شد و تداوم حرکت و شتاب‌بخشی به آن را موجب می‌گردید.
از این رو، پس از شهادت ایشان، حکیم فرزانه انقلاب اسلامی که ارزیابی دقیق از کارگزاران نظام و شیوه حکمرانی آنها دارند، با اشاره به چنین ویژگی‌هایی درباره این شهید سعید فرمودند: «این ویژگی‌ها، برای تبیین یک الگو و ثبت در تاریخ بیان شد تا معلوم شود رئیس قوه مجریه می‌تواند مجموعه‌ای از فضایل فکری، قلبی و عملی داشته باشد و آنها را در عملکرد حاکمیتی و فردی خود دنبال کند.»
